فلکه هرزگرد آسانسور چیست؟ راهنمای انتخاب، استانداردها و نکات فنی
مقدمه
در طراحی و انتخاب اجزای سیستم‌های آسانسور، فلکه‌های هرزگرد (Idle Pulleys) از جمله اجزای کلیدی هستند. این فلکه‌ها به‌عنوان بخشی از سیستم تعلیق آسانسور، نقش حیاتی در تنظیم و هدایت حرکت سیم بکسل و بار آسانسور دارند. انتخاب صحیح فلکه هرزگرد به پارامترهای مختلفی از جمله نوع موتور، جنس، اندازه، و نیروهای وارده بستگی دارد.
1. تعریف فلکه هرزگرد
فلکه هرزگرد به‌طور ساده فلکه‌ای است که خود به‌طور مستقیم به حرکت نمی‌آید و تنها برای هدایت و تنظیم سیم بکسل‌ها در مسیر صحیح استفاده می‌شود. این فلکه‌ها در سیستم‌های تعلیق کششی و هیدرولیکی آسانسور کاربرد دارند. در برخی سیستم‌ها، فلکه هرزگرد به‌عنوان یک عنصر راهنما برای تنظیم کشش سیم بکسل عمل کرده و در برخی دیگر، می‌تواند به کاهش اصطکاک و بهبود حرکت روان‌تر سیم بکسل‌ها کمک کند.
2. نیروهای وارده و تأثیر آن‌ها بر فلکه‌های هرزگرد
فلکه‌های هرزگرد تحت تأثیر چندین نوع نیرو قرار دارند که باید به‌طور دقیق محاسبه شوند تا عملکرد صحیح سیستم تضمین گردد:
-
نیروی کششی: این نیرو از بار آسانسور و سیم بکسل‌ها ناشی می‌شود. اگر این نیرو به‌درستی محاسبه نشود، ممکن است فلکه دچار آسیب شود.
-
نیروی گشتاوری: این نیرو ناشی از چرخش فلکه و اثرات آن بر شافت‌ها است. این نیرو باید متناسب با نوع سیستم تعلیق و بار آسانسور طراحی شود.
-
نیروی فشاری: نیرویی است که به محور فلکه هرزگرد وارد می‌شود و باید در طراحی فلکه به‌طور دقیق لحاظ گردد.
-
نیروی اصطکاکی: این نیرو در نتیجه تماس سیم بکسل با سطح فلکه هرزگرد به وجود می‌آید و می‌تواند باعث فرسایش سریع‌تر فلکه یا سیم بکسل شود.
3. انتخاب فلکه هرزگرد بر اساس نوع موتور و شیار فلکه موتور
انتخاب فلکه هرزگرد ارتباط مستقیمی با نوع موتور و شیار فلکه موتور دارد:
-
نوع موتور: موتورهای الکتریکی و هیدرولیکی نیازمند طراحی خاص فلکه‌های هرزگرد هستند. در سیستم‌های الکتریکی، فلکه‌ها باید توان تحمل فشار و نیروهای کششی زیاد را داشته باشند.
-
شکل شیار فلکه موتور: شیار فلکه موتور باید به‌دقت با شیار فلکه هرزگرد تطابق داشته باشد تا حرکت سیم بکسل‌ها به‌طور روان و بدون مشکل انجام شود.
4. اندازه فلکه هرزگرد
یکی از عوامل مهم در انتخاب فلکه هرزگرد، اندازه فلکه است:
-
نسبت قطر فلکه به سیم بکسل: طبق استانداردهای طراحی، قطر فلکه هرزگرد باید حدود 10 برابر قطر سیم بکسل باشد. این نسبت برای اطمینان از حرکت صحیح و روان سیم بکسل انتخاب می‌شود.
5. جنس فلکه هرزگرد
انتخاب جنس فلکه تأثیر زیادی بر عملکرد، دوام و هزینه نگهداری آن دارد. فلکه‌های هرزگرد می‌توانند از جنس‌های مختلفی ساخته شوند:
-
فلکه‌های فولادی و چدنی: این فلکه‌ها به دلیل استحکام بالا و مقاومت در برابر سایش، انتخاب‌های خوبی برای سیستم‌های با بارهای سنگین هستند.
-
فلکه‌های آلومینیومی: این فلکه‌ها سبک‌تر هستند و معمولاً در سیستم‌های سبک‌تر یا برای کاربردهای خاص استفاده می‌شوند.
6. استانداردها و مقررات مرتبط
در طراحی و انتخاب فلکه‌های هرزگرد، باید به استانداردهای ملی و بین‌المللی توجه کرد.
-
استاندارد ملی ایران 9303: این استاندارد به‌عنوان مرجع اصلی در طراحی و ساخت سیستم‌های آسانسور در ایران، نکات فنی و مهندسی مرتبط با فلکه‌ها را مشخص می‌کند.
-
استانداردهای بین‌المللی: استانداردهای ISO و EN نیز در طراحی و انتخاب فلکه‌های هرزگرد مورد توجه قرار می‌گیرند.
7. نتیجه‌گیری
انتخاب فلکه هرزگرد مناسب برای سیستم آسانسور، نه تنها به ویژگی‌های فنی مانند نیروهای وارده، جنس، اندازه و نوع سیستم تعلیق بستگی دارد، بلکه باید با نوع موتور، شیار فلکه موتور و طراحی کلی سیستم هماهنگ باشد. محاسبات دقیق و انتخاب صحیح این فلکه‌ها می‌تواند به بهبود عملکرد سیستم، کاهش خرابی‌ها و افزایش ایمنی آسانسور کمک کند. برای انتخاب فلکه هرزگرد مناسب، توصیه می‌شود از متخصصان و استانداردهای معتبر طراحی سیستم‌های آسانسور استفاده کنید و اطلاعات دقیق در مورد نیروها و نیازهای سیستم خود داشته باشید.
